Γράφει: Δρ. Αλεξάνδρα Κουρουτάκη, Ιστορικός της τέχνης, μέλος ΕΔΙΠ Πολυτεχνείου Κρήτης
Κείμενο τεχνοκριτικής για το εικαστικό έργο της Χριστίνας Χατζηντεβέ : Χριστίνα Χατζηντεβέ : « Αντινομίες και Συζεύξεις »
Στο μεταίχμιο μεταξύ ανατολής και δύσης, αφαίρεσης & αναπαράστασης, το ζωγραφικό έργο της Χριστίνας Χατζηντεβέ διακρίνεται για τον πλούτο της θεματολογίας και των υφολογικών της διατυπώσεων. Από το 2000 έως σήμερα, η εικαστική της γραφή εξελίσσεται δυναμικά, ωριμάζει, απελευθερώνεται, αποκτά προσωπικό χαρακτήρα, εμπλουτίζεται με στοιχεία χειρονομιακής, εξπρεσιονιστικής, αφηρημένης έκφρασης και διαθέτει ποικιλία τεχνοτροπικών επιλογών (μεικτές τεχνικές, κολάζ, χρήση γραφίτη, κλπ).
Με επιρροές από διαφορετικές πολιτιστικές συντεταγμένες, λόγω της διπλής της καταγωγής, από Ελλάδα και Ολλανδία, η Χατζηντεβέ εμπλουτίζει διαρκώς τα εκφραστικά της μέσα. Τα νέα ζητούμενα που προκύπτουν από τον ιδεολογικό και αισθητικό πολτό της σύμπλευσης διαφορετικών πολιτιστικών παραδόσεων στο έργο της, αναδεικνύουν «αντινομίες και συζεύξεις» που προφανώς δεν περιορίζονται στο πλαίσιο των αισθητικών επιλογών, αλλά διαθέτουν ένα σαφές υπαρξιακό και φιλοσοφικό υπόβαθρο.
Θεματικές Ενότητες – 1η Ενότητα. Αφηρημένα έργα
Οι αφηρημένες χρωματικές συνθέσεις της Χατζηντεβέ τοποθετούνται στο πεδίο της σύγχρονης Λυρικής αφαίρεσης[1] (βλ. Collection Crystals). Στη συλλογή Sea Memories, η γραφή της αποκτά ένα ελεύθερο εξπρεσιονιστικό και χειρονομιακό χαρακτήρα. Δημιουργεί επιφάνειες “non finito”, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στον αυτοσχεδιασμό, στην ελεύθερη φόρμα και στο «τυχαίο» αποτέλεσμα, που ως “σουρεαλιστικός αυτοματισμός” λαμβάνει χώρα μέσα στη “δουλεμένη” ζωγραφική της επιφάνεια.
Τα αφαιρετικά έργα της Χατζηντεβέ διακρίνονται για την εσωτερικότητα της σύλληψης, τον λυρισμό αλλά και τον δυναμισμό της έκφρασης, τη ρυθμική κίνηση, τον επεκτατικό, ακαθόριστο χώρο, την εσωτερικότητα του χρώματος, τον συνδυασμό διακοσμητικότητας και αφηρημένων τύπων, τη μυστικιστική διάθεση. Είναι ωστόσο προφανές, πως οι κοσμικές διαστάσεις της ζωγραφικής της εκκινούν από αμιγώς εσωτερικές πηγές[2].
Collections: Crystals, Sea Memories
2η Ενότητα. Drifting memories – Προσωπική μυθολογία
Η πρόσφατη δουλειά της Χατζηντεβέ διαθέτει εννοιολογικό, φιλοσοφικό υπόβαθρο και κοινωνικό προβληματισμό. Σε αυτή την ενότητα περιλαμβάνονται έργα που αντλούν έμπνευση από τη μυθολογία, τη λογοτεχνία, τον κόσμο του θεάτρου, αλλά και τις πρόσφατες εξελίξεις στο κοινωνικοπολιτικό πεδίο όπως η πανδημία, ο εγκλεισμός, το θέμα της προσωπικής ελευθερίας σε συνθήκες υγειονομικής κρίσης, κλπ. Σε ένα μεστό από συμβολισμούς εικαστικό σύμπαν, η Χατζηντεβέ μεταπλάθει ονειρικές μορφές, αντικείμενα και σκηνές, σε επιμέρους τμήματα μιας προσωπικής μυθολογίας[3].
Τα οραματικά τοπία των συλλογών αυτής της ενότητας νοηματοδοτούν μια υποκειμενική «γεωγραφία μνήμης», ανοικτή σε συνδηλώσεις και πολλαπλές αναγνώσεις. Ο προβληματισμός εγείρεται ειδικότερα για τις έννοιες «του υπερβατικού & του φυσικού», «του ορατού & του μη ορατού», «του ιδιωτικού» & του «δημόσιου», «του εσωτερικού & του εξωτερικού», «της φθοράς & της αφθαρσίας», «του εφήμερου & της αιωνιότητας», με την εικαστικό να προχωρά σε συζεύξεις των αντιθέσεων, είτε μέσω ισορροπίας δυνάμεων, είτε μέσω σύγκρουσης.
Τα έργα της ενότητας κινούνται μεταξύ αφαίρεσης και αναπαράστασης, ενώ προβάλλουν υπαινικτικά, και με τρόπο εκλεκτικιστικό, κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της τέχνης διαφόρων εποχών και πολιτισμών (Μινωική, Βυζαντινή τέχνη). Άλλοτε πάλι, στο πλαίσιο μια υπερρεαλίζουσας εικονογραφίας, η Χατζηντεβέ συντάσσει ποιητικές ατμόσφαιρες, προβάλλοντας τις αντινομίες που εγείρει ο λαμπερός κόσμος του θεάματος.
Collections: Theatre, Grey Fields, Minoan Nuances
3η Ενότητα. Πορτρέτα
Η ψυχογραφική διάσταση είναι ευκρινής στην απεικόνιση των πορτρέτων της Χατζηντεβέ, είτε πρόκειται για ρεαλιστικά πορτρέτα, είτε για ημι-παραστατικά[4]. Η εικαστικός αντλεί συχνά στοιχεία από την Pop art, ενώ συνηθίζει να αποδίδει το βάθος των συνθέσεων της με γεωμετρικά ή άνθινα διακοσμητικά μοτίβα. Στα έργα αυτής της σειράς, εκτελεσμένα με λάδια, ακρυλικά και μεικτές τεχνικές, δεσπόζει η ανθρώπινη μορφή που ενίοτε μεταβάλλεται σε σχήμα, είτε ως έκφραση θαυμασμού στο μυστήριο της ζωής, είτε ως αφορμή για ενδοσκόπηση, πάντα σε συνδυασμό με τη συμβολική χρήση του χρώματος.
Portraits
4η Ενότητα. Νεκρή φύση
Οι συνθέσεις με άνθη και η συλλογή « Βιβλία » της Χατζηντεβέ προβάλλουν έναν ιδιαίτερο αισθητικό προβληματισμό. Η εικαστικός διερευνά τα όρια των αντικειμένων με τις σκιές και τις αντανακλάσεις τους (βλ. “Juicy”, ” “Summer Wine”). Ειδικότερα, στη συλλογή “Books”, η Χατζηντεβέ έρχεται σε διάλογο με την ολλανδική της ταυτότητα. Είναι εμφανείς οι επιρροές που έχει δεχθεί από τα ψυχρά χρώματα και την έντονη φωτοσκίαση της Βόρειο-Ευρωπαϊκής ζωγραφικής. Το θέμα των βιβλίων στη ζωγραφική της παραπέμπει ευκρινώς στην πνευματική ελευθερία ως απαραίτητη προϋπόθεση για νέες μορφές και δυνατότητες ύπαρξης, συνύπαρξης και επικοινωνίας.
Still Life & Blossom
Alexandra Kouroutaki, Ph.D. Art Historian Université Bordeaux Montaigne. M.Sc. French Literature, Member of Specialized Lab. Teaching Personnel, Academic Department School of Architecture TUC
[1] Για τη Λυρική αφαίρεση ως τάση στη μεταπολεμική Ευρώπη, βλ. G. Mathieu, De la révolte à la renaissance. Collection « Idées », Éditions Gallimard, Paris, 1973. Βλ. επίσης G. Mathieu, La Réponse de l’abstraction lyrique et quelques extrapolations d’ordre esthétique, éthique et métaphysique. Éditions de la Table Ronde, Paris, 1975.
[2] Βλ. Χρ. Χατζηντεβέ, Recent Collection 2017- today: Cosmic rhythms, Sea memories, Again and again it`s love
[3]Βλ. Χρ. Χατζηντεβέ, συνθέσεις: Little King, Nelly, Little Star, Pedagogy, Silences, Solitude, La dance des muses, It wasn’t a fairy tale, The theater collection, On stage, Scenography, C’ est la vie, Inner melodies, etc.
[4] Βλ. Χρ. Χατζηντεβέ, συνθέσεις: L’artiste, Crescento, Kazantzakis, inner melodies, αυτοπροσωπογραφίες, Blossom, euphoria, κλπ