Γράφει η δρ. Αλεξάνδρα Κουρουτάκη
Το κάλεσμα απευθύνεται στους καλλιτέχνες που ήδη δήλωσαν συμμετοχή στην έκθεση “Ιωάννης Σταθογιάννης. Αφηγήσεις σε ύφασμα. Textured Stories by Is & Zhu Stathoyiannis pillows collection“. Σας καλούμε σε ένα γόνιμο διάλογο με τα έργα των συλλογών, με σημείο αναφοράς τις θεματικές ενότητες της έκθεσης όπως πολύ συνοπτικά σχολιάζονται παρακάτω. Ο διάλογος συνίσταται στην πραγμάτευση των ίδιων ή σχετικών θεμάτων (εννοιών, ιδεών, συναισθημάτων) με ανάλογη ή διαφορετική οπτική, από τους συμμετέχοντες καλλιτέχνες.
Σας προσκαλούμε σε μια συνομιλία σε εννοιολογικό επίπεδο, σε μια συνταύτιση και συνέργεια υψηλής συναισθηματικής έντασης. Γνωρίζουμε ότι απευθυνόμαστε σε καλλιτέχνες με διαφορετική αφετηρία και δημιουργική πορεία. Επιζητούμε την εκφραστική ιδιαιτερότητα και την ποικιλία των μέσων, με κοινό στόχο να συνθέσουμε και να εκθέσουμε ένα εικαστικό σύμπαν σε συνομιλία.
1. Θεματική ενότητα: “Τόπος και Παρουσία”
Στην 1η ενότητα, η “Παρουσία” νοηματοδοτεί και κατασκευάζει την έννοια του “Tόπου”, υπογραμμίζοντας την υποκειμενική βίωση της εμπειρίας του ταξιδιού, μέσα από τη διεργασία της μνήμης. Οι τόποι καταγράφονται είτε ως βιωμένη εμπειρία (ταξίδια σε Ανατολή και Δύση, σε Ευρώπη, Ασία και Αμερική) είτε ως “δυνητικά ταξίδια” που μαρτυρούν την επιθυμία μετάβασης σε διαφορετικά περιβάλλοντα.
Ειδικότερα, στα έργα του Σταθογιάννη δεσπόζει η Κρήτη με τον “Ταύρο του πάθους“, τα ανάκτορα (μινωικά ή μυκηναϊκά) το Αιγαίο με τα δελφίνια, το εξωτικό Μαρόκο, η Αφρική, το Παρίσι με τον “σπασμένο του πύργο” (βλ. “Broken Eiffel“), η Ινδία, τα ασιατικά ή λατινοαμερικάνικα τοπία (βλ. “Mandalas”), η Νέα Υόρκη με τους ουρανοξύστες, το Manhattan, το Ντουμπάι με τις καμήλες, ο “παγωμένος” Καναδάς, η Κύπρος, η Κίνα (βλ. “Ink”, “Zebra line” με επιρροές από την κινέζικη ζωγραφική), η επιστροφή του στην Αθήνα με τις πολυκατοικίες στην περιοχή των Αμπελόκηπων, (βλ.“ Wine gardens”).
Σε κάθε περίπτωση, οι “τόποι” μαρτυρούν την επιθυμία για αναστοχασμό, για αναβίωση στιγμών περιπέτειας και απόλαυσης, ανάπαυλας και ξεγνοιασιάς. Τελικά, η περιπλάνηση αυτή οδηγεί σε εσωτερικούς “τόπους”, σε τόπους συγκινήσεων και συναισθηματικών εμπειριών.
2. Θεματική ενότητα: “Φύση και Κρητική μυθολογία. Μεταξύ αφαίρεσης και παραστατικής εικασίας”
Η 2η ενότητα φωτίζει τη βαθιά σχέση του δημιουργού με τη φύση και με τη μυθολογία. Δημιουργεί συνθέσεις με αναφορές σε πρόσωπα και σύμβολα του Κρητικού μυθόκοσμου (βλ. “Blood of Taurus”, “Pasiphae`s dream”, “Ariadne`s Meze”, “Minoa`s maze” “Sun rise” με τον μινωικό κρίνο). Οι μυθολογικές μορφέςαποδίδονται υπαινικτικά, αποκτούν συμβολική υπόσταση και παρέχουν τη δυνατότητα πολλαπλών αναγνώσεων.
Επίσης ο Σταθογιάννης παρουσιάζει στοιχεία της φύσης (βλ. Sky and Earth”, “Water fall ”, “Waves”, “Sea Shine”, Spikes Underwater) και μεταφέρει την ενέργεια της. Η φύση αποκτά μεταφυσική διάσταση, γίνεται σύμβολο, υπόσχεση αναγέννησης (Renaissance), συμπαντικής αειφορίας και αρμονίας. Τα στοιχεία της βρίσκονται σε μια αδιάσπαστη συναλληλία.
O Σταθογιάννης επιλέγει την αφαιρετική απόδοση της φύσης. Άλλωστε το κρύπτεσθαι προσιδιάζει στη φύση. Όπως το έθεσε ο Ηράκλειτος, “φύσις κρύπτεσθαι φιλεῖ”. Χρησιμοποιεί το χρυσό για να αποτυπώσει μορφές πάνω σε μαύρο φόντο, πριμοδοτώντας την “απόλυτη” αντίθεση του μαύρου με το χρυσό. Σε κάθε περίπτωση, οι συνθέσεις της ενότητας παραπέμπουν σε έναν διάλογο με την “εσωτερική’ φύση”, άρρηκτα συνδεδεμένη με τη διάθεση και το συναίσθημα του δημιουργού.
3. Θεματική ενότητα: “Emotions. Το χρώμα ως αίσθημα & συναίσθημα”
Το χρώμα δίνει τον τίτλο στην 3η ενότητα. Ο Σταθογιάννης, ως “τυχοδιώκτης των χρωμάτων” και επιδέξιος κολορίστας, χρησιμοποιεί το χρώμα ως βασικό εκφραστικό μέσο για να μεταφέρει έντονες ψυχικές εντυπώσεις και συναισθήματα. Η ίδια η ζωή αποδίδεται ως χρώμα (βλ. “Tree of Life”). Η φωτιά (“Fire”), οι ακτίνες φωτός (“Ray of lights”), ακόμη και έννοιες όπως η αγάπη, (“Stokes of love”, “Smoke of love”), η ελευθερία, (“Free as a bird”), η αρμονία, (“Blue Sea”, “Elia 1”) αποδίδονται με βάση το χρώμα και ελάχιστα αναπαραστατικά στοιχεία.
Ο Σταθογιάννης χρησιμοποιεί πλούσια παλέτα χρωμάτων με συναισθηματικό φορτίο που ηχεί μέσα από τις εκκωφαντικές αντιθέσεις (βλ. “Storm”,“Peacock flower”) ή τις αρμονικές παραθέσεις χρωμάτων. Σε άλλες συνθέσεις κυριαρχούν τα λαμπερά χρώματα και το εκρηκτικό φως (βλ. “Golden Tears”), σε άλλες οι σκοτεινές και ψυχρές αποχρώσεις (βλ. “Venom Blue”), και σε άλλες το χρώμα του πάγου (βλ. “Ice flame III”). Οι αντιθέσεις θερμών και ψυχρών χρωμάτων υποδηλώνουν την πολυπλοκότητα του συναισθήματος, συνιστούν μια έντονη ψυχική αντίδραση σε ερεθίσματα, συνδέονται με βιώματα, αφηγούνται προσωπικές ιστορίες, μαρτυρούν διάθεση για πάθος, ρομαντισμό και ισχύ.
4. Θεματική ενότητα: “Meet the artist” & “Live or die”
Στην ενότητα αυτή, οι συνθέσεις του Σταθογιάννη προάγουν τη διαλεκτική σχέση της τέχνης με την ιστορική και κοινωνική συγκυρία. Ο δημιουργός, ως ευαίσθητος “παλμογράφος” της εποχής και της ίδιας του της ζωής, μεταφέρει τους υπαρξιακούς του στοχασμούς και θέτει κοινωνικά ζητήματα, προβληματίζεται έντονα, προτείνει διεξόδους αλλά δίχως να αποζητά να επιβάλει απαντήσεις. Άλλωστε, σε δύσκολους καιρούς και συγκυρίες, οι καλλιτέχνες ενεργοποιούνται και ανασυντάσσονται, είτε για να αναζητήσουν δημιουργικές διεξόδους, είτε για να αφυπνίσουν συνειδήσεις.
Η τέχνη του Σταθογιάννη μιλάει συμβολικά για την κρίση, την πρόσφατη κατάρρευση στην παγκόσμια οικονομία, τους πολέμους, το προσφυγικό, τον ρατσισμό, την έναρξη μιας εποχής βιολογικών απειλών όπου ήρθαμε πιο κοντά στη θνητότητα μας και νιώσαμε έντονα την αβεβαιότητα για την ίδια μας τη ζωή.
Στη σειρά ‘Live or die”, η φύση χρησιμοποιείται συμβολικά, ως έκφραση αγωνίας για την τρέχουσα επικαιρότητα, σε προσωπικό (“Scream”), εθνικό (“Military Navy”) και διεθνές επίπεδο (“Lillys”). Το μεταφυσικό στοιχείο είναι έντονο και οι καντηλήθρες (βλ. “Dilly”) λειτουργούν σαν μια προσευχή για τις ζωές που χάθηκαν αλλά και ευχή για τους ζώντες.
Ο καλλιτέχνης διαπραγματεύεται εννοιολογικά και τεχνικά με το φως και το νερό. Το χρώμα μεταφέρει την αίσθηση του υγρού στοιχείου που συνδέεται άλλοτε με θετικό και άλλοτε με αρνητικό πρόσημο, ως αίσθημα κινδύνου σε βαθιά νερά από τα οποία θα πρέπει να αναδυθούμε, αλλιώς θα πνιγούμε (βλ. “Deeper”). Παράλληλα, ο Σταθογιάννης μεταφέρει μήνυμα αισιοδοξίας για ελπίδα σωτηρίας, αν ξαναδούμε τη ζωή κάτω από άλλο πρίσμα (“Woodpecker”, “Aspect prism”). Θα χρειαστεί ωστόσο να επαναπροσδιορίσουμε τον τρόπο σκέψης και δράσης μας. Η φύση (φυτά, ψάρια) παραμένει ζωντανή, ξαναβρίσκει ισορροπίες ύστερα από την υποχώρηση της ανθρώπινης δραστηριότητας.
Στη σειρά “Meet the artist” ο Σταθογιάννης μας προσκαλεί σε μια γνωριμία με τον καλλιτέχνη. Τονίζεται το βιωματικό στοιχείο του σχεδιασμού.Οι συνθέσεις πραγματεύονται ιδέες και σκέψεις του δημιουργού για την οντότητα, την ταυτότητα (“Bullet”), την κρίση, την αγάπη (“Love Birds”), τον χωρισμό, το αίσθημα της απληστίας (“Chocolate river”), την τάση για ευδαιμονισμό (“Touch of Midas”), κλπ.
Εν κατακλείδι, ο Σταθογιάννης δεν περιορίζει το ζητούμενο της τέχνης του στην προσωπική αυτοέκφραση και αφήγηση. Οι συνθέσεις του θίγουν πανανθρώπινα υπαρξιακά ζητήματα, στέλνοντας μηνύματα για θετικότητα και θαρραλέα αντιμετώπιση των δυσκολιών της ζωής. Θέτει την τέχνη του στην αναζήτηση του εσωτερικού φωτός και της αυτοπραγμάτωσης. Μπροστά στην αρρώστια, την κρίση ή τον χρόνο που τρέχει (“Matter of time”) προτάσσει συμβολικά τα Φτερά (βλ. “Wings”) και συστήνει τη απρόσκοπτη συνέχιση της πορείας (βλ. “Steps”). Τέλος, ο Σταθογιάννης δημιουργεί νέα σύμβολα που προσλαμβάνουν εννοιολογικό περιεχόμενο. Αυτή η αλληγορική ζωγραφική στοχεύει στη συμμετοχή και στην συναισθηματική μέθεξη του θεατή. Πολύ δε περισσότερο όταν στη συγκεκριμένη έκθεση επιχειρείται συλλογική παρουσίαση έργων πολλών και αξιόλογων εικαστικών δημιουργών, με κοινούς προβληματισμούς και ιδέες, ενώ παράλληλα προβλέπεται η συμμετοχή του κοινού σε βιωματικά εργαστήρια και δράσεις.
Χανιά, 13-09-2020
Δρ. Αλεξάνδρα Κουρουτάκη
Ιστορικός τέχνης. Εργαστηριακό Διδακτικό Προσωπικό (Ε.ΔΙ.Π.)
Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πολυτεχνείο Κρήτης
ΕΝΟΤΗΤΑ-1 
ΕΝΟΤΗΤΑ-2 
ΕΝΟΤΗΤΑ-3 
ΕΝΟΤΗΤΑ-4